| RATUSZ |
|---|
Ważny akcent w zespole architektonicznym miasta Bielsk Podlaski stanowi późnobarokowy ratusz, usytuowany pośrodku placu przy ulicy Mickiewicza. Wzniesiony na rzucie prostokąta ze ściętymi narożnikami, jest budynkiem murowanym, tynkowanym, dwukondygnacyjnym, niepodpiwniczonym, na cokole. Kryty jest dachem czterospadowym, sfazowanym nad ściętymi narożnikami, pokryty dachówką esówką. Więźba dachowa jest drewniana. Budynek zwieńczony jest niewielką wieżą zegarową o rzucie kwadratowym. Całość zakończona jest obeliskowym hełmem, krytym blachą. Na szczycie znajduje się kula, nad nią chorągiewka, pod którą widnieje blaszana forma w kształcie owada z datą 1779. Elewacje boczne są trzyosiowe. Frontowa elewacja część środkową ma podkreśloną przez prostokątne drzwi.
Zachowany do dziś ratusz najprawdopodobniej wzniesiony został na miejscu zniszczonego przez pożar drewnianego XV- wiecznego ratusza. Budowa nowego, XVIII- wiecznego ratusza związana była z akcją porządkowania Bielska przez Izabelę Branicką, starościnę bielską i kasztelanową krakowską, żonę Jana Klemensa Branickiego, rodzoną siostrę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Projektantem był nadworny architekt Branickich - Jan Sękowski. Budowę bielskiego ratusza rozpoczęto w roku 1776, zakończono ostatecznie na początku 1780.
W ciągu wieków budynek był trzykrotnie przebudowywany. Pierwszej przebudowy dokonano w pierwszej połowie XIX wieku. Do dekoracji frontowej dobudowano wówczas kolumnowe podcienie, zwiększono ilość osi piętra z trzech do pięciu, dostosowując ich rozstaw do osi kolumn. Środkowy otwór okienny w elewacji południowej zamieniono na otwór drzwiowy, akcentując podcieniem wejście do budynku. Wystrój elewacji zamieniono na klasycystyczne boniowanie, natomiast elewację frontową pozostawiono gładką.
Druga przebudowa miała miejsce przed rokiem 1920. Nie przyniosła większych zmian, poza zmianą otworów drzwiowych na okienne w narożnikach północno - wschodnim i południowo - wschodnim. W okresie międzywojennym powstały dwie wnęki konchowe na wschodniej i zachodniej ścianie pomieszczenia znajdującego się na piętrze W jednej z nich jest zachowane malowidło przedstawiające białego orła w złotej koronie na czerwonym tle. Przed II wojną światową wnęki te zostały zamurowane.
Trzeciej przebudowy dokonali w roku 1942 Niemcy. Zlikwidowano wtedy kolumnowe podcienie w elewacji frontowej oraz zmieniono rozstaw otworów okiennych - trzy środkowe zgrupowano obok siebie i zamieniono je na porte - fenere (fr. drzwi - okno) ze wspólnym balkonem. Ponadto elewacja frontowa otrzymała boniowanie. Przebudowano wnętrze piętra poprzez wzniesienie nowych ścianek działowych.
Nie znane jest przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń w ratuszu z czasów jego powstania. Nie sposób, bowiem bez przekazów archiwalnych odtworzyć rozkład funkcji w ratuszu.
Wiadomo, że w XIX wieku mieścił się tutaj sąd powiatowy, hałuptwachta i kilka sklepów. W okresie przed - i powojennym parter ratusza, zwłaszcza jego północna część był przeznaczony na pomieszczenia sklepowe. W latach 50- tych i 60- tych XX wieku w ratuszu miała siedzibę Miejska Rada Narodowa, Urząd Stanu Cywilnego, Biuro Notarialne oraz Biblioteka Publiczna. Na przełomie lat 70- tych i 80- tych gmach poddano pracom remontowym i konserwatorskim. Prowadzone badania pozwoliły zrekonstruować pierwotny wygląd budynku oraz rozplanowanie jego wnętrz. Dnia 5 października 1984 roku w ratuszu otwarto Muzeum w Bielsku Podlaskim, będące oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.
Ratusz, ok.1910r., fot. Kapłański. Ze zbiorów Muzeum w Bielsku Podlaskim.
Panorama miasta, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum w Bielsku Podlaskim.
W przypadku zmiany lub uzupełnienia informacji prosimy o kontakt.